الوند نوشت وبلاگی برای همدان شناسی

اجتماعی - فرهنگی - ادبی

الوند نوشت وبلاگی برای همدان شناسی

اجتماعی - فرهنگی - ادبی

ظرفیت های نوروز به عنوان یک « فرهنگ»

هنگام نوشتن این مطلب با خبر شدم مردم شناس برجسته استاد محمود روح الامینی که در زمینه جشن های ایرانی آثار ماندگاری برجا گذاشته از دنیا رفت.از آنجا که در این یاداشت از آثار گرانبهای وی بهره مند شده،  وظیفه می دانم آن را به روان این استاد گرانقدر تقدیم کنم          یادش گرامی   

بیست  ششم اسفند ماه هشتادونه   

حسین زندی 

ظرفیت های نوروز به عنوان یک « فرهنگ»

صحرا رخ خود به ابر نوروز بشست / وین دهر شکسته دل زنو گشت درست

با سبزه رخی به سبزه زاری می خور / بر یاد کسی که سبزه از خاکش رست

نوروز از جمله پدیده هایی است که به دلیل اهمیتش همواره مورد ارزیابی پژوهشگران بوده و آنچه از تو در توهای تاریخ گذشته و در طول هزارها به صورت مکتوب و شفاهی به دست ما رسیده گواه این امر است آثاری که در قرون اولیه هجری پدید آمده مانند آثارالباقیه ، زین الاخبار، تاریخ بخارا، نوروز نامه، اشعار شعرای نامدار همچنین در یک صد سال اخیر به هزاران مقاله و صدها کتاب رسیده است این روند همواره ادامه دارد در پی یافتن چرایی و چگونگی پیدایش این جشن بزرگ سخن ها می رود و هرکسی از ظن خود بدان می نگرد. اما نکته جالب توجه این است که در سال های اخیر با پیشرفت علم و پدید آمدن و تکامل علوم جدید مانند مردم شناسی، انسان شناسی، زبان شناسی، اسطوره شناسی و علوم اجتماعی و.... این راه را هموارتر کرد و در کنار آن که سوال های جدیدی مطرح کرده پژوهشگران را به پاسخ نزدیک کرده است.

-زندگی مردمان پیوسته با اسطوره ها و باورهایشان رابطه دو سویه داشته است و این یکی از رموز ماندگاری جشن ها و آیین هایی مانند نوروز است از همین روی پیگیری شکل گیری آیین ها، مناسک بویژه نوروز در دل اسطوره ها بی ثمر نیست اساتیدی مانند زنده یاد مهرداد بهار آثار گرانباری در این زمینه دارند. وی خاستگاه نوروز را بین النهرین دانسته است و قدمت آنرا به سه هزار سال پیش از میلاد می رساند و این جشن را برگرفته از جشن های آفرینش در این منطقه که در دوره های مختلف و در فصل آغاز مهر و بهار برگزار می شده می داند. اما برخی هم تفاوت های زمانی و ساختاری جشن ها و ویژگی های قوم شناسی منطقه اشاره می کنند و این فرضیه را رد می کنند و نوروز را جشن کاملا ایرانی می دانند .

-انسان ایرانی نوشدن روزگار و زایش دوباره طبیعت را دستمایه اسطوره آفرینش قرار داده و این ایام را زمان آفرینش دانسته است باور داشتن به بی مرگی، حلول و تناسخ، باز زایی و دوباره زنده شدن که همچنان در بین ایرانیان رواج دارد از تحول و دگرگونی و نو شدن طبیعت در فصل بهار سرچشمه گرفته است و یا نقش اسطوره جمشید در نوروز از همین دست است . جمشید برای ایرانیان باستان مانند حضرت سلیمان در بین مسلمانان است و هر اتفاق و پدیده مقدس و خوبی بدو نسبت داده شده است .جالب است که این رخداد ها بیشتر در نوروز توسط جمشید به وقوع پیوسته است ،تجدید دین با پیروزی بر اهریمن ،نجات    مردم از خشکسالی ، به فرمان درآوردن دیوان ،روز بر تخت نشستن ،تعیین اوزان و مقادیر، کشف شکر و نیشکر(شیرینی)،کندن جوی ها و آب راه ها جهت شستن گناهان همگی باور هایی است که به جمشید جم و نوروز مرتبط است . نکته دگر این که امروز بکتاشی های ترکیه به اعیاد و جشن های خود «جم» می گویند . به نظر می رسد این نامگذاری از باور به جمشید سرچشمه گرفته است و  آمده است که نامگذاری تخت جمشید نیز چنین است. از ویژگی های این جشن به قدرت مندی،فراگیری،زندگی بخشی و... می توان اشاره کرد به طور مثال نوروز بزرگترین و فراگیرترین جشن شرق است که بیش ازدوازده کشور از جمله :ایران،تاجیکستان، افغانستان، آذربایجان، کردستان عراق، ترکیه و... برگزار می شود و بدین جهت از این کشورها با عنوان حوزه فرهنگی نوروز یاد می شود . در بین مردم هر کشوری هر قومی با خصوصیات و ویژگی های خاصی برگزار می شود بدون آن که به چهارچوب اصلی این جشن بزرگ آسیبی برسد . نوروز به عنوان سرمایه ای عظیم و مشترک بین مردمان تاثیر متقابلی در رشد و پویایی  باشندگان سرزمین های حوزه نوروز یا«ایران فرهنگی» دارد.و از آن می توان برای تحکیم وحدت ملت های منطقه و همگرایی بین کشورها بهره برد.

-جشن آفرینش انسان ،نوزایی طبیعت، رستاخیز طبیعت،... تعابیر و عناوینی است که به نوروز داده می شود در کنار این ها می توان از نوروز به عنوان یک فرهنگ نام برد . نوروز تنها یک جشن نیست یک فرهنگ است که در آن جشن ها ،آیین ها و عناصر مختلف حضور دارند تا انسان را به آغازی دوباره نوید دهند . همه باورمندان مذاهب و ادیان از هر کشوری و قومی با اندیشه های گوناگون در کنار یکدیگر بی هیچ اختلافی از آن بهره مندند.

جشن های نوروزی را می توان به دو دسته تقسیم بندی کرد جشن های پیش و پس از سال نو . در جشن ها و آیین هایی که در پنجه مسترقه یا پنجه دزدیده برگزار می شود مانند جشن سوری (چهار شنبه سوری)میر نوروزی ، حاجی فیروز ،کوسه گردانی، فال گوش، شال اندازی و ده ها آیین دیگر . و دسته دوم: جشن های پس از نوشدن سال از جمله : نوروز کوچک، نوروز بزرگ، سیزده بدر و جشن های مذهبی که در آن ادغام شده اند مانند تولد زرتشت همه و همه جشن ها و مراسمی اند که  بنابر ویژگی های قومی و منطقه ای به زیبایی برگزار می شود و هر یک بررسی و پژوهشی گسترده را می طلبد و نکته دیگر اینکه باورمندان ادیان مختلف هر یک بدان رنگ و بویی مذهبی می بخشند و نوروز را جشن دینی می دانند مثلا زرتشتی ها آن را بر این اساس که زرتشت در ششم فروردین متولد شده و... جشنی زرتشتی می پندارند اما بایدتوجه داشت که در هیچ یک از کتب مقدس از جمله اوستا نامی از این جشن برده نشده شیعیان نیز وقوع قدیر خم و چند اتفاق دین و احادیث دیگر را در نوروز می دانند. و این نشان از قدرتمندی نوروز در ادوار گذشته است که از عناصر مذهبی بهره جسته اما تبدیل به جشن مذهبی نشده است و به عنوان جشن مردمی غیر دینی تا امروز عامل وحدت مردمان بوده است.

-از این عنصر گرانبها می بایست به عنوان میراث ملی برای حفظ هویت فرهنگی و گسترش صلح در جهان به ویژه ایران فرهنگی «حوزه فرهنگی نوروز» استفاده کرد و ثبت نوروز را به عنوان میراث معنوی در یونسکو به فال نیک گرفت و نوید فصلی نو و بهتر را داد همانگونه که نوروز این رسالت را داراست

منابع:

1-روح الامینی،محمود/آیین ها و جشن های کهن در ایران امروز/تهران/آگاه/1376

2-آموزگار، ژاله/نوروز/ماهنامه کلک/شماره 23،24/بهمن و اسفند1370

3-بهار، مهرداد/پژوهشی در اساطیر ایران/تهران/آگاه/1375        

این مطلب با عنوان نوروز پلی برای ایران فرهنگی به تاریخ26 اسفند 1389 در روزنامه روزگار  چاپ http://roozegardaily.com شده است


جشن شب چهارشنبه سوری یا"سه شنبه آخر سال"

جشن شب چهارشنبه سوری یا"سه شنبه آخر سال"

حسین زندی 

از آنجاکه منابع مکتوب اندکی در دست است با قاطعیت نمیتوان زمان دقیقی برای پیدایش جشن شب چهارشنبه سوری برشمرد. نخستین بار در کتاب تاریخ بخارا(تالیف ابوبکر محمد ابن النرشخی 286تا348) چنین آمده است : "وچون امیر سدید منصور ابن نوح به ملک بنشست اندر ماه شوال  سال به  سیصد وپنجاه به جوی مولیان. فرمود تا آن سرای ها را دیگر بار عمارت کردند، و هر چه هلاک وضایع شده بود، بهتر از آن به حاصل کردند.آنگاه امیر سدید(به سرای)بنشست ،[هنوز] سال تمام نشده بود که چون شب سوری،چنانکه عادت قدیم است آتشی عظیم افروختند،پاره ی آتش بجست و سقف سرای درگرفت،ودیگرباره جمله سرای بسوخت.وامیر سدید هم در شب به جوی مولیان رفت ."

این نوشته شرح به تخت نشستن امیر سامانی است وتنها اشاره ای دارد به همزمانی آن با شب سوری و نشان دهنده ی آنست که تا قرن سوم این جشن را جشن سوری می نامیدندواژه ی سور در زبانهای  پهلوی وکردی به معنی" سرخ " است و رابطه آتش و سرخی را نمی توان نادیده گرفت.

پیشوند چهارشنبه بعدها به این جشن چسبیده است که از تاریخ آن نیز اطلاعی در دست نیست.در گاهشماری ایرانیان پیش از اسلام هر روز(در ماه)نام خاصی داشته ونامگذاری روزهای هفته با پسوند شنبه و جمعه پس از اسلام مرسوم شده است به همین علت در متون زرتشتی نیز ردپایی از این جشن وجود ندارد.

چهارشنبه در باور مردم دارای کاربردی دوگانه بوده است جشن چهارشنبه سوری - کوله چهارشنبه - جشن پیرشالیار که چهارشنبه نزدیک به نیمه ی بهمن بوده است و خاتون چهارشنبه در مازندران و...که می توان از آنها با عنوان جشن های چهارشنبه نام برد باور دیگر اینکه اعراب چهارشنبه را نحس وشوم می شمردند و روز بلا می دانستند و این باور از طریق اعراب وارد ایران نیز شده و در آثار جاحظ و منوچهری دامغانی و... بدان اشاره شده است.

جشن چهارشنبه سوری را علاوه بر آنکه میتوان در شمار جشن های زمستان و جشن های  شبانه (یعنی جشن هایی که در شب برگزار میشوند مانند جشن شب یلدا و...)بررسی کرد میتوان در کنار جشن های آتش نیز بدان پرداخت. عنصر آتش در باور ایرانیان جنبه های مختلفی دارد جنبه نیایشی ،جنبه شادمانی، خاصیت ضدعفونی کنندگی و پاک کنندگی و...که همه ی آنها در این جشن وجود دارد.

درآستانه نوروز همراه با اعمالی مانند خانه تکانی وشستشو که برای پاکی محل زندگی انجام می دهند از آتش نیز برای مبارزه با ناپاکی ها  استفاده می شود چرا که آتش سمبل مبارزه با زشتی ها و پلیدی هاست شادی کردن و پریدن و رقص و پایکوبی کردن به دور آتش و خواندن سرود از آداب این جشن شبانه است نکته دیگر اینکه ایرانیان در گذشته معتقد بودند با افروختن آتش در پشت بامها فروهرها نشانی خانه ی آنها را گم نمیکنند وآتش آنان را در آستانه ی نوروز به داخل خانه رهنمون می شود

در این شب همراه آتش افروزی که نماد روشنایی است مراسم دیگری نیز برگزار می شود مانند: قاشق زنی ، کوزه شکستن ، خوردن آجیل مشکل گشا ، فالگوش ایستادن و بازیهای مخصوص که هر کدام آداب خاصی دارد و در هر منطقه ای از ایران بنا بر سلیقه ی مردم اجرا می شود

اما صرف نظر از چرایی و چگونگی بوجود آمدن این جشن باید پذیرفت که رمز ماندگاری آن در مردمی بودن و شادمانگی آن است که در طول قرن های گذشته همه ی مردم از زن و مرد و پیر وجوان در برگزار کردن آن کوشیده اند وپس از این نیز چنین خواهد بود

 امسال علاوه بر مردم که مالکان معنوی این جشن هستند دو جریان دیگر نیز مدعی آن شده اند : اول فرصت طلبان که در اصل مخالف اینگونه جشن ها هستند ولی از آنجا که انبانشان خالیست در پی بهره برداری از پتانسیل مردمی این جشن برای مقاصد سیاسی خویش هستند و از سوی دیگر مدیران دولتی که توان برنامه ریزی برای برگزاری این جشن را ندارند با پاک کردن صورت مسئله حتی از به کار بردن نام واقعی آن خودداری می کنند وآنرا به "سه شنبه ی آخر سال " تحریف کرده و از هیچ تهدیدی برای جلوگیری از برگزاری آن کوتاهی نمی کنند

چهارشنبه سوری آیین بدرقه زمستان در ایران

حسین زندی

 

 به جرات می توان گفت ایرانیان در بین ملل مختلف بیش ترین جشن را در طول سال برگزار می کردند اگرچه این جشن ها و آیین های کهن با گذشت روزگاران در مناطق گوناگون بنا بر ویژگی های قومی , جغرافیایی و آب و هوایی دچار دگرگونی شده و با کوله باری از افسانه و باورهای مردمان هر دیاری رنگ های ویژه ای به خود گرفته است همچنان چند جشن کوچک و بزرگ که جنبه ی غیر حکومتی داشته است از دالان تاریخ گذر کرده و حتی از هجوم فناوری هم در امان مانده و به امروز رسیده است یکی ازاین جشن ها جشن چهارشنبه سوری است

نام این جشن از سه بخش جشن+چهارشنبه+سوری تشکیل شده است  واژه ی جشن ریشه اوستایی دارد و از یسن گرفته شده است و چهارشنبه که خود از دو واژه ی چهار+ شنبه تشکیل شده است به پنجمین روز هفته گفته می شود و واژه ی سوری یا سور معانی گوناگون دارد سور به معنی جشن و سرخ و ...در زبان های  ایرانی به کار گرفته می شود اما با شواهد موجود به نظر می رسد که در این ترکیب به معنی  سرخ است نکته جالب توجه این است که هر سه واژه ی جشن، چهارشنبه  و سوری در برخی از جشن های ایرانی کاربرد دارد  که به آنها اشاره می شود :

واژه ی جشن به صورت پیشوند در بیشتر نامهای مناسبتی وجود دارد (جشن نوروز، جشن مهرگان،جشن تیرگان و... ) اما هنوز چندین جشن وجود دارد که شب های چهارشنبه برگزار میشود 1- عروسی پیر شالیار : چهار شنبه ای که به نیمه ی بهمن ماه نزدیک است در هورامان با نام جشن پیرشالیار برگزار می شود و با سده همزمان می باشد

2- چله چهارشنبه : این جشن در شب چهارشنبه پایان بهمن ماه که مصادف است با پایان چله ی کوچک در روستاهای شمال غربی استان همدان برگزار می شود

 3 - جشن های چهار چهار شنبه که در چهار هفته ی  پایانی سال هرشب چهارشنبه در آذربایجان برگزار می شود و هرشب چهارشنبه متعلق به یک عنصر است (آب ،آتش،باد و خاک) هر کدام از این جشن ها آداب و مراسم خود را دارند اگرچه عنصرآتش در همه ی آنها مشترک است. مراسم و جشن هایی با ریشه ی مذهبی وجود دارد که در چهارشنبه ها برگزار می شود

       در کردستان چهارشنبه سوری را گول(gul)چهارشنبه و در مناطق آذری زبان کول((kul چهارشنبه می گویند گول(gul) در کردی به معنی زبانه ی آتش و کول(kul) در آذری امروز به معنی خاکستر آتش است.نکته این است که این دو واژه در هر دو زبان موارد استفاده مشابه دیگری نیز دارند مثلا روستاهایی در ایران با نام گل تپه وجود دارد که اغلب در غرب و شمال غرب کشور است و زبان مردمانش یا کردی است یا آذری  در کردی گل تپه  و در ترکی کل تپه گفته می شود . یکی از این روستاها در 40 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان سقز واقع است تپه ای به ارفاع 50 متر از سطح روستا وجود دارد در گذشته قلعه ی اربابی بر روی آن بنا شده و چاهی به متراژ 60 متر در داخل قلعه حفر شده است و در لایه های میانی چاه خاکستر به دست آمده و به گفته روستاییان در گذشته اشیای سفالی نیز از این تپه به دست آمده است از ویژگی های این روستا ها این است  که در کنار هرکدام یک تپه همچنان که گفته شد وجود دارد و دیگر اینکه این روستا ها نسبت به روستاهای اطراف هم بزرگ تر هستند و هم آبادتر و این نشان از قدمت و اهمیت این آبادی ها دارد

دکتر بهرام فره وشی معتقد است ساکنان اولیه ی این سرزمین ها پیش از ظهور زرتشت مردگان خود را می سوزاندند و این عمل را در کنار شهر ها بر روی تپه ها انجام می دادند اگرچه برخی باستان شناسان معتقدند چنین تپه هایی نشان از وجود آتشکده در این روستا هاست

وجود واژه های مشابه مانند (گل آتش و گلخن ) و همه ی پیشوند ها و پسوندهایی که با جشن چهارشنبه سوری در گویش های مختلف ایرانی ارتباط دارد نشان می دهد که این جشن ، جشن آتش است

اگرچه چهارشنبه سوری  از با اهمیت ترین و فراگیرترین جشن ها در بین مردم است اما منابع کافی در چگونگی  و تاریخ آن وجود ندارد

ابوریحان بیرونی به جشنی اشاره می کند که در روز چهارشنبه یهودیان ایران برای تولد خورشید برپا می داشته اند و در تاریخ  بخارا تنها به جشن سوری اشاره شده است

دیدگاه های دیگری وجود دارد که این جشن را مراسمی عربی می دانند و بر این اساس که برخی اعراب چهارشنبه را روزی نحس می پندارند در برخی روایتهای عامیانه شیعی نیز این روز را بد یمن و برگرفته از اندیشه ی اعراب می دانند با توجه به اینکه این جشن در هیچ یک از کشور های اسلامی عربی بر پا نمی شود و تنها در حوزه  فرهنگی ایران (یعنی سرزمینهایی که نوروز در آنها برگزار می شود ) می توان به تماشای این جشن نشست نمی توان آن گفته را پذیرفت البته ثابت شدن جشن سوری در روز چهار شنبه آخرسال در سال های اولیه ورود اسلام این باور را پررنگ تر کرده و رد پای آنرا در نوشته ها و شعرهای ایرانیان نیز میتوان یافت منوچهری می گوید :

"چهارشنبه که روز بلاست باده بخور / به ساتگین می خور تا به عافیت گذرد"

و یا در برخی متون برای از بین رفتن نحسی چهارشنبه از ساز زدن استفاده می کرده اند این باور همچنان تا امروز در ایران وجود دارد چنانکه در سوگ عزیزانشان در لرستان و کرمانشاه ساز و تنبور و در شمال کرنای به صورت چمری و یا مخالف نواخته می شود عده ای هم این جشن را به مختار ثقفی نسبت داده اند ( البته بیشتر در شهرهای مذهبی ) این باور نیز بی پایه است مانند انتساب مقبره ی کوروش به مادر سلیمان

باور اسطوره ای دیگر هم وجود دارد که گذشتن ازآتش را نماد گذر ابراهیم یا سیاوش از آن دانسته و پریدن از روی آن را به منزله تبری جستن از گناه و اتهام دانسته اند

زرتشتیان نیز با این که پریدن از روی آتش را درست نمی دانند این شب را برای امرزش خواهی مردگان یا برای بدرقه کردن فروهر ها در بازگشت به آسمان ها می دانند

جشن نوروزآمدن بهار را نوید می دهد و چهارشنبه سوری رفتن زمستان سرد را در این شب همراه با برافروختن آتش آیین های دیگری نیز برگزار می شود که در مناطق مختلف تفاوت دارد

در برخی از روستاهای ایران نمادی از زمستان را به صورت عروسک و یا شی دیگری را به آتش می سپارند مثلا در روستا های همدان جاروی دستی کهنه ای را که در طول سال از آن استفاده کرده اند را سوزانده و به نقطه ی دورتری از خانه پرتاب می کنند و یا بدون اینکه بسوزانند از محل زندگی دور می کنندو گاه در برخی مناطق دختران مجرد را چهارشنبه آخر سال پیش از غروب خورشید با زدن جاروی خانه به آنها بیرون می کنند و تا غروب خورشید راه نمی دهند تا به اصطلاح بخت آنها باز شود در شهرهای مرکزی ایران یکی از افراد خانواده کوزه ای را در پایان مراسم از پشت بام خانه به بیرون می اندازد  و می شکند و با شکستن آن بلایا از خانه دور می شود کوزه شکستن در شهرهای دیگر مثل خراسان و تهران تفاوت هایی با هم دارد که موجب به وجود آمدن باورهای گوناگون شده است  

فال گوش ، قاشق زنی ، اجرای بازی های محلی ، متل خوانی ، نظامی خوانی و شاهنامه خوانی از سنت های شب چهارشنبه سوری است  که هنوز در بیشتر نقاط ایران مرسوم است مثل فال کوزه که در پایان شب چهارشنبه سوری انجام می گیرد و بیشتر برای گشایش بخت  جوانان است  در برخی از شهرها در روز عید قربان انجام می شود  البته سنت گشایش بخت در همه ی جشن ها به گونه های مختلف نقش دارد مانند سبزه گره زدن و فال مشکل گشا

در شهر همدان در محله سنگ شیر ، شیرسنگی زیبایی  از دوره مادها به جا مانده است که در مناسبت ها و جشن های مختلف از جمله چهارشنبه سوری  زنانی که دختر و پسر جوان دم بخت در خانه دارند  و یا حاجتی دارند با کوزهای از شیره انگور و روغن حیوانی کنار این  شیرسنگی  می آیند و کوزه را بر سر شیر خالی می کنند و آرزو می کنند حاجتشان برآورده گردد

در روستاهای دیگر در پایان شب  مراسم شال انداختن را دارند و بر خلاف بخت گشایی که خانم ها برگزار می کنند مراسمی مردانه است و پسرهای جوان با در دست داشتن شال به پشت بام خانه ها می روند و شال را از دریچه ی سقف خانه به درون خانه هدایت می کنند و زنان خانه شال یا دستمال را پر از آجیل و میوه کرده و مرد جوان آن را می کشد این جشن نه تنها در بین همه اقوام ایرانی و سرزمین امروز ایران محترم شمرده و برپا می شود بلکه در بیشتر سرزمین هایی که روزی جز ایران بودند و امروز از آنها با عنوان حوزه فرهنگی نوروز یاد می شود ( افغانستان ، پاکستان ، ازبکستان ، ترکمنستان ،آذربایجان ، ارمنستان و کردستان ) با نام های مختلف و اندک تفاوتی برگزار می شود این ظرفیت و فرصتی است برای همگرایی و نزدیکی فرهنگی بین کشورهای منطقه و بایستی از آن به عنوان میراث فرهنگی مشترک بهره جست اما برای پی بردن به چرایی و چگونگی چنین جشن هایی اگرچه تلاش هایی انجام گرفته اما ناکافی و مختصر بوده و متاسفانه در مورد جشن ها نیز مانند دیگر موارد کار علمی و دانشگاهی صورت نگرفته است و اگر اثری خلق شده  حاصل علاقه افرادی است که به این سرزمین عشق می ورزند برای بررسی همه جانبه ریشه های این جشن ها و آیین ها باید پژوهشکده ها و دانشکده های تخصصی تاسیس شود و هر آنچه تا امروز باقی مانده از دست نرود  نکته دیگر اینکه برای پاسخ دادن سوال ها و ابهام های پیرامون این جشن ها باید به باورها و اساطیر همه مردمان حوزه فرهنگی ایران و همه کشورهایی که جز حوزه فرهنگی نوروز هستند توجه ویژه کرد

منابع :

آثار الباقیه  ابوریحان بیرونی

تاریخ بخارای نرشخی

ایرانویچ دکتر بهرام فره وشی

دیوان منوچهری

فلسفه هفت سین دکتر محمد علی دادخواه

پنجمین جشن راهنمایان گردشگری کشوردر استان خوزستان

حسین زندی

 پنجمین جشن راهنمایان گردشگری کشوردر استان خوزستان

حضور راهنمایان گردشگری غرب کشور در پنجمین جشن راهنمایان گردشگری خوزستان چشمگیر تراز گذشته

پنجمین جشن سالانه راهنمایان گردشگری از تاریخ 30بهمن تا دوم اسفند ماه نود در استان خوزستان برگزار شد.حضور بیش از پانصد نفر از راهنمایان گردشگری ، شرکت های برگزار کننده تور، روزنامه نگاران و فعالان حوزه گردشگری و مهمانانی چون دکتر ناصر کرمی ، محمدرضا اصلانی ، پروین فخاری و سودابه فضائلی به غنای جشن افزوده بود. این جشن که هر سال هم زمان با روز جهانی گردشگری برگزار می شود اهدافی چون گرد آمدن راهنمایان گردشگری و آشنایی و همکاری بیشتر با یکدیگر ، تجلیل از راهنمایان و پیشکسوتان ، پیگیری مطالبات صنفی ، ورود راهنمایان در تصمیم گیری های مربوط به میراث فرهنگی ، بالا بردن سطح علمی راهنمایان گردشگری و ... را با خود دارد . در جشن امسال شرکت کنندگان به یاد زنده یاد دکتر پرویز رجبی که برای نوشتنآثارش سفرهای بسیاری را در کارنامه داشت یک دقیقه سکوت کردند و یاد و خاطره این ایرانشناس برجسته  را گرامی داشتند همچنین از دکتر توراندخت میرهادی که به دلیل بیماری نتوانسته بود درجشن شرکت کند پس از قرائت پیام او توسط نماینده اش تجلیل به عمل آمد .

_برگزاری جشن پیامدهای مثبتی را همراه داشته از جمله این که بیش تر استان ها به سمت تشکیل

انجمن های صنفی رفته اند و چند استان نیز موفق به تشکیل انجمن صنفی شده اند و راهنمایان

ارتباطات کاری خوبی با هم پیدا کرده اند، اما در این میان نقش راهنمایان گردشگری استان همدان

در جشن سال 90 بسیار چشمگیر بود . برگزاری سه کارگاه با موضوع های 1-اکوتوریسم با

رویکرد پرنده نگری 2-توریسم ترکیبی و تاثیر هم افزایی انواع توریسم بر یکدیگر 3-توریسم

ورزشی ، همچنین مدیریت کارگاه ها توسط راهنمای برتر سال 88 از استان همدان و مسئولیت

هماهنگی استان های همجوار مانند کردستان ، کرمانشاه و ... به عهده بابک مغازه ای از همدان بود

که با تلاش ایشان سهمیه راهنمایان استان همدان به 5برابر رسید ، و نکته دیگر اینکه در بین حامیان

جشن، مجتمع تفریحی توریستی گنجنامه از همدان نیز به چشم می خورد در پایان جشن از محمد

سوزنچی به عنوان راهنمای برتر استان تقدیر شد .

اما به گواه شرکت کنندگان مشکلاتی به چشم می خورد که برگزارکنندگان بعدی که (کرمان و

همدان)از نامزدهای سال آینده هستند باید توجه کنند برنامه ریزی ضعیف باعث هدررفت وقت

 وهزینه می گردد و به طور مثال ورود پانصد نفر به صورت هم زمان به یک سایت تاریخی آسیب

های ناخواسته به آثار آن وارد می کند و به دلیل حجم بازدیدکنندگان بازدید مفید نخواهد بود .

همچنین اگر پیش از برگزاری جشن به مسائل زیست محیطی توجه نشود با حضور ده ها خبرنگار و

رسانه چهره خوبی از استان میزبان معرفی نخواهد شد به طور مثال حجم انبوه زباله در کنار رود

کارون و اطراف خیابان های دزفول و خوزستان توجه همه را به خود معطوف کرده بود .

از آنجا که این جشن توسط بخش خصوصی (انجمن راهنمایان گردشگری ایران )و با همیاری فعالان

این عرصه بدون حمایت مالی دولتی برگزار می شود و اتفاقا از نقاط قوت جشن این مسئله است، در

پایان جشن میزبانان به دنبال تامین کسری هزینه هستند در دو سال گذشته این مشکل بیشتر شده است

اما راهنمایان می توانند با بالا بردن هزینه ثبت نام این مشکل را از سر راه میزبانان بردارند  

گزارشی از عملکرد گروه گردشگری کهن دژهمدان

گزارشی از عملکرد گروه گردشگری کهن دژهمدان

متن کامل این گزارش در ویژه نامه پنجمین جشن راهنمایان گردشگری ایران با عنوان راهنمایان گردشگری همدان در تلاش برای تشکیل انجمن صنفی درسال آینده منتشر شده است

حسین زندی

کمیته گردشگری کهن دژ وابسته به انجمن ایرانشناسی کهن دژ از جمله گروه های گردشگری فعال در غرب کشور است . اعضای این کمیته مدت یک دهه به فعالیت در حوزه گردشگری تاریخی،طبیعی مشغول اند به ویژه راهنمایان این گروه در شناسایی و معرفی جاذبه های گردشگری منطقه موثر بوده اند به همین منظور عده ای ازآنان در رشته های مرتبط مانند جهانگردی،باستانشناسی،ایرانشناسی و ...تحصیل کرده اند از آنجا که اعضای کهن دژ فرآیند توسعه در همه زمینه ها را روند پایدار با حفظ ذخایر زیستی بشری همچون میراث فرهنگی و محیط زیست می دانند همواره پاسداری از زیست بوم و آثار فرهنگی را سرلوحه تلاش های خود قرار داده اند و در طول سال های فعالیت هم زمان با معرفی و استفاده از ظرفیت های گردشگری کشور و دفاع از این مسئله مهم در قالب همایش مقاله یاداشت و مصاحبه هرگز این دو مقوله «زیست بوم و میراث فرهنگی کشور» را فدای گردشگری نکرده اند .

-برگزاری تورهای محلی به صورت هفتگی در برخی فصول سال و همچنین تورهای ماهیانه در سطح کشور در جهت اهداف یاد شده و همکاری با برگزارکنندگان همایش ها،جشنواره های همسو ومرتبط از جمله همایش سالیانه صعود قلم برگزاری جشن های ملی و همکاری با راهنمایان گردشگری سراسر کشور به ویژه شرکت کنندگان و اعضای جشن انجمن گردشگران ایران ازجمله تلاش های وفعالیت های این گروه درسالهای گذشته است .

-نمایندگان کهن دژ همه ساله در جشن راهنمایان گردشگری (یزد،تبریز،رامسر)حضور فعال داشته اند برگزاری کارگاه های آموزشی از آن جمله اند در سال 89 از آقای اردشیر ثریایی و در سال 88 از آقای بابک مغازه ای دبیر انجمن به عنوان راهنمای نمونه در شهرهای رامسر و تبریز تجلیل شد.امسال نیز نمایندگان کمیته گردشگری کهن دژ در استان خوزستان (اهواز)حضور دارند.

-ارتباط و تجمیع راهنمایان گردشگری استان های همسایه مانند کرمانشاه، کردستان، ایلام و لرستان در یک کارگروه ویژه و تلاش برای تشکیل انجمن صنفی در استان همدان برنامه سال آینده این کمیته است.

وازاین پس گزارش ها، مقالات وبرنامه های گروه درتارنگار

  http://www.touristinformation.blogfa.com/منتشر خواهد شد