در خیابان های همدان درختان ایستاده می میرند

در خیابان های همدان درختان ایستاده می میرند

کسی به فکر درختان این شهر نیست.

حسین زندی

«برگرد دیوارهای همدان - باغ های پرشکوفه دامن کشیده­اند»(کلینتن سکالرد)

هرودت می نویسد «سرزمین واقع در شمال هگمتانه کوهستانی و پوشیده از جنگل است»

ویلیام جکسن ،سیاح و ایران شناس امریکایی وقتی در سال 1903 وارد همدان می شود از بیشه زارها و باغ هایی می نویسد که به شعاع 25 کیلومتر به سمت غرب امتداد دارد . دیگر مستشرفین و سیاحتنامه نویسان نیز از این شهر با عنوان شهر باغ ها و درختان یاد می کنند و می نویسند «همدان شهری است که آن را درختان احاطه کرده اند» اما امروز نه تنها از آن درختان وبیشه ها خبری نیست بلکه اغلب باغ های منتهی به کوه الوند نیز نابود شده و برج ها و آپارتمان های نا موزون جایگزین آن شده است و چشم انداز طبیعی شهر را نابود کرده است .

 -اگرچه فجایع زیست محیطی مانند خشک شدن دریاچه ارومیه ملموس و چشم گیرتر است اما نابودی درختان ذره ذره اتفاق می افتدو دچار مرگ تدریجی می شوند به همین جهت واکنش عمومی در پی ندارد.

 - یکی ازاین مواردکه شهروندان ومسؤلین بدان توجه ندارند از بین رفتن درختانی است که در کنار پیاده­روها،میان بلوارهای اصلی ، حاشیه­ی میدان ها و فلکه ها کاشته شده اند این درخت­ها که بیشتر چنار،زبان گنجشک،بید و ..هستند در سه دوره به دنبال پی ریزی و طراحی شهری به شیوه­ی امروزی و گسترش شهر کاشته شده اند دوره­ی اول در ابتدای قرن حاضر در هسته مرکزی شهریعنی میدان اصلی وشش خیابان منشعب از آن کاشته شده اند دوره دوم همزمان با احداث بناهای یادمانی بوعلی سینا و باباطاهر و دوره سوم اواخر دهه 60 وابتدای دهه 70 به ویژه در زمان شهرداری زنده یاد «بهنامجو» کاشته شده اند.

 - این درختان در سال های اخیر به بهانه ها و شیوه های گوناگون قلع و قمع می شوند به نحوی که امروز دیگر از چنارهای صدساله تنومند خبری نیست این پدیده شوم دلایل گوناگون دارد که به چند مورد آن اشاره می کنم:

1-بی توجهی مسئولین شهری به ویژه شهرداری و اداره محیط زیست. با آن که تدابیر قانونی وجود دارد و می شود مجرمین را مجبور به پرداخت جریمه و یا کاشت دوباره درخت کرد اما در بیشتر موارد جریمه دریافت می شود و از کاشتن درخت خبری نیست و برخورد قانونی با مراکز و نهادهای دولتی مطلقا وجود ندارد از بین رفتن پارک جنگلی مصلا نمونه ای از تعاملات و چشم پوشی هاییست  که بین نهاهای دولتی وجود دارد .

2-مغازه دارها،مالکان پاساژها،مراکز خرید،بانک ها و ادارات برای بهتر دیده شدن ویترین اقدام به از بین بردن درختان می کنند یا شبانه درختان را می برند و یا با ریختن مواد شیمیایی باعث خشک شدن درختان می شوند.

3-به دلیل حضور انبوه پرندگان (سارها) که بر­روی چنارها شب را به صبح می رسانند بیشتر درختان میدان مرکزی شهر و خیابان بوعلی به این دلیل بریده شدند که فضولات این پرندگان بی پناه در کنار خیابان ها نریزد غافل از اینکه شهر بی درخت و بی پرنده شهری مرده است (در گذشته این پرندگان بر روی درختان باغ هایی که در حاشیه شهر وجود داشت زندگی می کردند اما امروز چون بیشتر باغ ها نابود شده اند به مرکز شهر هجوم می آورند).

4-محصور کردن درختان با سنگ گرانیت و آجر با شعاعی کمتر از یک متر که باعث می شود آب و اکسیژن کافی به درخت نرسد و خشک شود

5-آبیاری درختان اغلب به وسیله تانکر است و متصدیان امر آبیاری آب را در حالی که تانکر در حال حرکت است به سوی درختان می پاشند و تاثیر این نوع آبیاری بسیار کم است ودر مقابل هدر رفت آب بسیار زیاد در حالی که تجربه کشورهای توسعه یافته نشان می دهد سیستم های آبیاری قطره ای مناسب تر است.

6-هرس بی موقع و بیش از حد معمول ،هرس کردن توسط افراد خبره و باغدارهای باتجربه می تواند سودمندتر باشد.

7-بارش سنگین برف بر شاخه ها در فصل زمستان و عدم تکاندن درختان باعث سقوط و یا شکستن درختان می شود.

8-استفاده نا­به­جا از درخت توسط شهروندان،بستن تاب،زدن میخ برای نصب پرده و بنرهای تبلیغاتی و بستن داربست فلزی (که چندین مااست اتفاقا درخیابان مقابل شهرداری مرکزی برقراراست)چسباندن تراکت تبلیغاتی با مواد شیمیایی و…

9-جایگزین نشدن درخت و یا عدم نگهداری و نگهبانی از نهال های جدید،بی توجهی و نبود آموزش توسط رسانه ها و متولیان شهری،تاثیر آلودگی و ریزگردها و ده ها مورد دیگر باعث شده صدها اصله درخت کهنسال خشک شده و یا نابود شود و اگر روند نابودی ادامه پیدا کند همدان به شهری بی درخت مبدل خواهد شد.درحالی که بامسؤلیت دادن، مشارکت وتشویق شهروندان جهت کاشت ونگهداری ازدرختان می توان به پاکیزگی وسبزی شهر کمک کرد.

http://www.sharghnewspaper.ir/News/90/11/05/22828.html روزنامه شرق 5بهمن 90

 همدان نامه http://hamadanblog.mihanblog.com /

نابودی صدها اصله درخت یک تپه باستانی در همدان

نابودی   صدها اصله درخت یک  تپه  باستانی در همدان

حسین زندی

پارک جنگلی مصلی با مساحت دویست و چهل هزارمتر ، یکی از شریان های تنفسی شهر همدان در حالی نابود شد که با رشد جمعیت، توسعه شهر و آلودگی هوا نیاز به کاشت درختان بیشتری احساس می شود.

این اتفاق در سکوت خبری و بدون نظرخواهی از مردم رخ داد.مهر نوش نجفی راغب از اعضای شورای شهر و عضو کمیسیون ماده 7 فضای سبز، پیشتر اعلام کرده بود مجوزی از سوی این نهاد برای ساخت و سازهای در این تپه باستانی صادر نشده است.

پارک جنگلی مصلی در مرکز شهر همدان، در اواسط دهه ی پنجاه بر روی تپه ی مصلی ، در کنار بقایای قلعه اشکانی « ارگ تپه» ایجاد شده است. این تپه از جنبه های گوناگون حائز اهمیت است . در متون تاریخی و سفرنامه ها از آن با نام های « تپه ارگ» ، «دژ تپه» و «تپه دژ» یاد شده است و برخی باستان شناسان محل اصلی هگمتانه را بر روی این تپه دانسته اند. اما تپه مصلی به دلیل یافته های دوران اشکانی ( پارتی) و مادی ارتباط  و پیوستگی تنگاتنگی با تپه هگمتانه دارد.

ویلیام جکسن می نویسد : « همدان در کنار یکی از ارتفاعات قرار گرفته است... درست متصل به شهر ، معروف به مصلی قرار دارد.که در قدیم ارگ دژ بوده است اما ابعاد این تپه یا قلعه از دور معلوم نبود تا اینکه به آنجا نزدیک شدم و از مشاهده طرح آن به این نکته پی بردم که احتمال اینکه این تپه همان باشد که هرودوت در ضمن توصیف شهر بارودار اکباتان (هکمتانه) پایتخت ماد قدیم بدان اشاره می کند.» ( ص 169)

وباز می نویسد: «... و مصلی یا دژ تپه متصل به سمت شرقی شهر می باشد و قسمتی از آن را تشکیل می دهد.»

وی ادامه می دهد: « ... امروز بقایایی از دیوارهای کهن برفراز مصلی دیده می شود که ضخامت بعضی از آنها به حدود 5متر و بلندی آنها به حدود شش متر می رسد و مصالحی که در آن به کار رفته عبارت است از خاک رس و سنگ لوح و آجر و قلوه سنگها ... در وا قع چنان که می گویند آنجا محمد خان در پایان قرن هجدهم میلادی مطابق با قرن دوازدهم هجری بقایای تمام آثار باستانی همدان را ویران کرده است.»

آغا محمد خان با تصور اینکه اسلحه ، مهمات و انبار غلات شهر در این ارگ است این قلعه را ویران می کندد اما چیزی نمی یابد. پس از آن در اواخر دوره  قاجار در زمان ظهیرالدوله حاکم همدان ، این تپه به عنوان مصلی و محل عبادت مردم شهر به ویژه برای باران خواهی و نماز عید استفاده شود. ظهیر الدوله اشاره   می کند که معمولا مردم شهر هرگاه بخواهند به جان شاه فعلی ( مظفرالدین شاه)  یا برای روح شاه شهید دعا کنند به تپه می روند.

در دوره پهلوی اول اطراف تپه مصلی به محل سکونت حاشیه نشینان شهر تبدیل می شود و از مصالح قلعه برای ساختن خانه ها استفاده می کنند. این رویه تا دهه پنجاه خورشیدی ادامه دارد. در آن روزگار طرحی ارائه می شود که به مرور ساکنان این محل در شهرک ها و مجتمع هایی که پیشتر آماده شده اسکان دهند، بیش از 60درصد تپه را نهال کاری می شود و تا آغاز انقلاب تعدادی از خانه ها را تملیک کرده ، ساکنان در محله «600دستگاه» اسکان داده می شوند اما پس از انقلاب با شروع جنگ این طرح مسکوت می ماند.

در سال های اخیر این تپه توسط اداره ارشاد و معاونت عمرانی استانداری تخریب شده ، قلعه اشکانی نابود شده ، درختان از بین رفته و حتی محل استقرار ضدهوایی بر روی تپه که در دوره جنگ عامل فرار( هراس ) دشمن بود را نابود کرده اند.این در حالی است که نهادهای دولتی با بودجه میلیاردی که برای نابودی و خاک برداری تپه هزینه و مصرف شده،  می تواستند خانه های اطراف تپه که ارزان ترین منطقه شهر است را خریداری و تملیک کرده و پروژه های خود را در آنجا پیگیری و ریه های تنفسی شهر را نابود نکنند. http://www.sharghnewspaper.ir/Page/Paper/90/10/28/13

http://hamadanblog.mihanblog.com/

http://www.sharghnewspaper.ir/News/90/10/28/22513.html