فوت فراموش شده کوزه‌گری در لالجین

http://tehrooz.com/1392/5/29/TehranEmrooz/1247/Page/14/ 

روزنامه تهران امروز

کد خبر: 136591

تاریخ خبر: ﺳﻪشنبه, 29 مرداد 1392

آموزش سفال در لالجین پاسخگوی هنرمندان نیست

آموزش؛ فوت فراموش شده کوزه‌گری در لالجین

از آنجا که سفالگری بسیار گسترده است و پوشش دادن همه ابعاد آن مستلزم تلفیق سال‌ها تجربه در کنار مطالعات گسترده و تحقیق مستمر محققان است و از حدود توانایی افراد معمولا خارج است، بهترین راه برای بهره گیری کامل از توانایی علمی و عملی استفاده از هنرمندان سنتی و بومی در کنار محققان و تحصیلکردگان رشته‌های هنری است. اگرچه تا به حال آموزش در این زمینه به صورتی سطحی و رفع تکلیفی اعمال شده است، اما می‌توان با برنامه‌ریزی دقیق در این زمینه به نتایج خوبی رسید. در سال‌های گذشته فارغ‌التحصیلان زیادی در رشته صن

حسین زندی - همدان: سفال وسفالگری در همدان به‌‌ویژه لالجین شهر سفال مشکلات متعددی دارد. چرا که برای توسعه صحیح صنعت سفال در همدان، علاوه بر حمایت نهادهای دولتی، آگاهی مردم، آموزش سفالگران، تولیدکنندگان و حتی فروشندگان مسئله‌ای مهم وضروری به نظر می‌رسد. اکنون، شیوه‌های سنتی آموزش با ابزار و فن‌آوری فعلی همخوانی ندارد و دانشگاه علمی- کاربردی شهر هم نتوانسته موفقیت چندانی در آموزش به‌دست آورد. از سوی دیگر شیوه آموزشی آموزشگاه‌های خصوصی هم پاسخگوی سفالگران شهر لالجین نیست و به نظر می‌رسد که فقط گاهی برای رفع تکلیف خود را نشان دهد. از این رو،د برای رشد و نجات سفالگری لالجین تغییر وتحول در امر آموزش بسیار ضروری به نظر می‌رسد.

ظلم به آموزش سفالگری

«مهدی کریمی‌منسوب» مدرس دانشگاه و کارشناس سفال در پاسخ به این سوال که چه نهادهایی رسالت و وظیفه آموزش سفالگری در همدان را به عهده دارند، گفت: به‌رغم اینکه سفال و سفالگری از صنایع دستی این استان است و لالجین پایتخت همیشگی سفال کشور محسوب می‌شود، باید بیش از این مورد توجه مسئولان استان همدان قرار می‌گرفت. اما این صنعت به‌ویژه در زمینه آموزش بسیار مظلوم واقع شده است و فقط به چند مورد بسیار محدود در حد طرح‌های آموزشی اداره صنایع دستی و گردشگری میراث فرهنگی محدود شده است. براین اساس بیشتر علاقه‌مندان به صورت موردی و خصوصی به افراد شاغل در این رشته که گاهی ضعف‌هایی هم در امر آموزش دارند مراجعه می‌کنند. در شهرستان لالجین نیز از گذشته مرکزی وجود دارد که امروزه با عنوان دانشگاه علمی - کاربردی سفال و صنایع دستی لالجین شناخته می‌شود. این مرکز در گذشته محرکی بسیار مفید در آموزش فرزندان لالجین و همچنین علاقه‌مندان سفال و سفالگری از همه نقاط ایران بود. اما امروزه فعالیتی بسیار کمرنگ دارد و رشته سفالگری که محور فعالیت این دانشگاه در گذشته بود و از اهداف اصلی فعالیت این مرکز به شمار می‌رفت، از رشته‌های آن حذف شد. در دانشگاه‌های استان نیز متاسفانه دانشگاه دیگری متولی این رشته نیست.

موفقیت آموزش‌های خصوصی

کریمی درمورد تفاوت‌های شیوه‌های آموزشی در آموزشگاه‌های خصوصی نسبت به دانشگاه علمی- کاربردی گفت: از آنجاکه هنر، امری ذاتی است و مربوط به علاقه درونی فرد است، افراد پیگیر و علاقه‌مند ولو اینکه به صورت آکادمیک نیز آموزش ندیده باشند، می‌توانند موفقیت‌های چشمگیری داشته باشند؛ در نتیجه آموزش خصوصی گاهی جواب بهتری گرفته است و افراد علاقه‌مند را به خود جذب می‌کند. این افراد الزاما در پی کسب مدرک آکادمیک نیستند، اما کاش مراکز علمی - کاربردی قوی‌تر بودند که در این صورت موجب پرورش نیروهایی کارآمد می‌شدند. متاسفانه اندیشه حاکم بر دانشگاه‌های علمی- کاربردی بازده خوبی ندارد، چرا که از لحاظ سطح علمی قابل مقایسه با هنرستان‌ها و مراکز آموزش متوسطه نیست و از لحاظ علمی- کاربردی نیز بسیار دور از هدفگذاری‌های کاربردی واقعی است و کمتر فارغ‌التحصیلی به صورت عملی از آموخته‌های خود بهره می‌برد.

سیاست‌های اشتباه در دانشگاه علمی- کاربردی لالجین

این کارشناس افزود: دانشگاه علمی -کاربردی لالجین در سال‌های 84-90 رشته‌های هنر سفالگری، سرامیک، خط تولید سرامیک، شیشه و تعدادی دیگر رشته مرتبط با هنر سفال و سرامیک را ارائه می‌کرد و برای آنها دانشجو می‌گرفت، اما کم‌کم با اعمال سیاست‌های اشتباه جای خود را به رشته‌های غیرمرتبط مانند معماری دادند. این دانشگاه اکنون فضایی راکد و بی‌تحرک دارد که نیاز به توجه مسئولان و تغییر رویکرد و نگاه آنها دارد. «حمید زندی» کارشناس مواد و مدرس دانشگاه در مورد تعداد فارغ التحصیلان این رشته می‌گوید: ارائه آمار دقیق قاعدتا مستلزم استعلام از مسئولان مربوطه است، اما در سال‌های حضور بنده در این مرکز فراز و نشیب‌هایی در جذب دانشجو و رونق گرفتن دانشگاه اتفاق افتاد که مربوط به مدیریت افراد مختلف و حضور افراد مفیدی بود که اتفاقا موفقیت آنها به دلیل مربوط بودن رشته تخصصی و زمینه مدیریتی ایشان بود ولی به دلیل تغییرات گزینشی اعمال شده شاهد پسرفت در جذب دانشجو بودیم. این مدرس دانشگاه با بیان اینکه در ارتباط نزدیکی که با سفالگران لالجین دارم علاقه‌مندی هنرمندان جوان به آموزش کاملا محسوس است، تاکید کرد: مدیریت هدفمند در زمینه آموزش هنرجویان قطعا باعث پیشرفت این هنر- صنعت خواهد بود. این کار مستلزم شناخت ابعاد آن و افراد متخصص است. امروز در زمینه تدریس آکادمیک دیگر کمبودی از لحاظ مدرس نداریم، به شرطی که مدیران تصمیم گیرنده حداقل اشراف لازم را داشته باشند. کریمی ضمن اشاره به تاثیر تاسیس دانشگاه در لالجین در شیوه سفالگری و نوآوری در این صنعت، گفت: وجود این مرکز زمانی موجب جذب فرزندان لالجین بود و تکنیک‌های نو را به آنها آموزش می‌داد و تغییراتی در سبک‌های هنری صورت می‌گرفت که بسیار مفید بود. اگر سیاستگذاری‌ها به نوعی باشد که به جای حذف رشته‌های مرتبط، به اشاعه آنها بپردازند، می‌تواند ‌تاثیر بسزایی اگرچه به آهستگی ولی مستدام و مفید در پیشرفت این هنر داشته باشد.

استفاده از هنرمندان بومی در کنارمحققان

وی تصریح کرد: از آنجا که سفالگری بسیار گسترده است و پوشش دادن همه ابعاد آن مستلزم تلفیق سال‌ها تجربه در کنار مطالعات گسترده و تحقیق مستمر محققان است و از حدود توانایی افراد معمولا خارج است، بهترین راه برای بهره گیری کامل از توانایی علمی و عملی استفاده از هنرمندان سنتی و بومی در کنار محققان و تحصیلکردگان رشته‌های هنری است. اگرچه تا به حال آموزش در این زمینه به صورتی سطحی و رفع تکلیفی اعمال شده است، اما می‌توان با برنامه‌ریزی دقیق در این زمینه به نتایج خوبی رسید. در سال‌های گذشته فارغ التحصیلان زیادی در رشته صنایع دستی در همدان داشتیم که بنده نیز عضوی از همین مجموعه بزرگ هستم. همچنین هنرمندان کهنه کار مجرب سنتی بسیاری دراین زمینه وجود دارند که با تلفیق این دو دسته با هم، می‌توان به نتایج خوبی رسید. نکته دیگر اینکه ناآگاهی در این زمینه آن هم در سازمان متولی آن اغماض پذیر نیست و تا زمانی که مسئولان و متولیان هنر مجموعه استان را به خوبی شناسایی نکنند و به شناسایی سطحی اکتفا کنند آموزش پیشرفت مناسبی نخواهد داشت.

به هر حال سفال لالجین از معروف‌ترین سفال‌‌های ایران است که از ویژگی خاصی نسبت به دیگر سفال‌‌های کشور برخوردار است. اما به‌رغم منحصربه‌فرد بودن این نوع سفال، به دلیل مشکلات مبتلا به سفالگران و بی‌توجهی نسبت به جایگاه این هنر ارزشمند و موفق نبودن آموزش‌ها در این مسیر شاید دور نباشد روزی که نام آن در فهرست رشته‌های در معرض خطر و منسوخ شدن قرار گیرد.آموزش و توسعه این هنر ارزشمند و تاریخی علاوه بر حفظ پیشینه و تاریخ کشور، می‌تواند باعث رونق بخشی از صنعت گردشگری شود که مربوط به صنایع‌دستی است. از سوی دیگر توسعه این صنعت و هنر منحصر به فرد می‌تواند باعث ایجاد اشتغال و حل مشکل بیکاری در استان همدان شود و ضمن حفظ یادگار نیاکان ارجمند و هنرمند این دیار،‌یادگاری ارزشمند برای آیندگان باشد. ضمن توسعه آموزش‌ها، تبلیغات و اطلاع‌رسانی،‌استفاده از نظرات استادان بنام و بازماندگان عصر گذشته این هنر و صنعت، تشکیل بازارچه‌های فروش، برگزاری جشنواره‌ها با همکاری دیگر استان‌های دارای این صنعت، تشکیل کمیته‌های تخصصی و هنری و سرمایه‌گذاری بیشتر در بخش صادرات این محصول می‌تواند راهگشا باشد.

روزنامه تهران امروز